انواع موسیقی در کشور ترکیه

موسیقی ترکیه

 در ترکیه هفت نوع موسیقی جریان دارد که به طور اختصار به آنها پرداخته می شود.

۱- موسیقی کلاسیک عثمانی:

امپراتوری عثمانی با هویت اسلامی، یکی از تمدن های پر قدرت جامعه بشری است که از ۱۲۹۹ تا ۱۹۲۲ میلادی در منطقه مدیترانه حکومت می کرد. این امپراتوری در اوج قدرت خود (قرن ۱۶ میلادی) مناطق آسیای صغیر (ترکیه امروزی)، بخش های غربی خاورمیانه، قسمتهایی از شمال آفریقا، قسمتی از جنوب شرقی اروپا تا قفقاز را در بر می گرفت. قلمرو حکومتی آن ها در اوج قدرت به ۵/۶ میلیون کیلومتر مربع (هفت برابر ترکیه امروزی) رسید. عثمانیها نگاه ویژه ای به هنر و به خصوص موسیقی داشتند. این توجه عالمانه کم کم به شکل گیری نوعی موسیقی در تاریخ بشر منجر شد که هیچ نظیری ندارد و امروزه تنها با عنوان موسیقی عثمانی شناخته می شود. جالب این که موسیقیدان برجسته ای چون عبدالقادر مراغی در از دربار عثمانی در آورد و به این ترتیب بخشی از فرهنگ موسیقایی ایران زیر سایه عثمانی ها به حیات خود ادامه داد. فرزند و نوه عبدالقادر نیز تا پایان عمر در استانبول، پایتخت امپراطوری عثمانی زیستند. سازهای متداول موسیقی عثمانی شامل نی، قانون، دایره، عود و نوعی ساز کششی به نام یایلی تنبور است. شیوه گردش ملودی در این موسیقی به گونه ای است که برای گوش های ایرانی و عربی آشنا می نماید و در عین حال، یک حالت غریبی هم دارد.

امروزه موسیقی عثمانی، نقش درجه اولی در فرهنگ موسیقایی ترک ها ندارد. به جای آن یک موسیقی تقریبأ خالص ترکی با عنوان سانات ستون اصلی موسیقی ترکیه را تشکیل می دهد.

٢- موسیقی خلق ترک:

خالصترین و ملی ترین نوع موسیقی مربوط به ترکان است که در طول تاریخ و به همراه سروده هایی به صورت شفاهی که مضامین آنها بر عشق، حسرت، توکل به خدا، سوگ و … استوار یافته و نسل به نسل و توسط آشيقها و اوزانها تا به امروز به حیات خود ادامه داده است. آشیق یا اوزانها سرایندگان اشعار حماسی و ملی تور کو اماهنی) به سبک سنتی هستند. ذیلا به چند آشیق معروف و در قید حیات اشاره شده است.

مطلب پیشنهادی توران پارس : وضعیت ادبیات و هنر کشور ترکیه

۳- موسیقی صانات:

می توان گفت موسیقی صانات، در واقع ادامه جریان موسیقی عثمانی با تأکید بیشتر بر عناصر فرهنگ ترکی و دوری از عناصر عربی است و در حال حاضر به نوعی موسیقی اصلی ترکیه محسوب می شود. شنیدن نمونه ای از موسیقی صانات در اوایل ضبط گرامافون به نیکی نشان میدهد که این نوع موسیقی چه ارتباط تنگاتنگی با موسیقی دوره عثمانی داشته است و سپس با شنیدن نمونه های امروزی، به راحتی می توان چرخش موسیقی ترکیه از خوانش های ترکی-عربی ادوار پیشین به ترکی نسبتا خالص را احساس کرد.

۴- موسیقی آرابسکن:

نوعی از موسیقی با منشاء غربی است. اکثر خوانندگان امروز متعلق به این نوع موسیقی و انواعی که متعاقبا معرفی می شوند هستند.

۵- موسیقی مذهبی:

موسیقی با حال و هوای مذهبی و سروده هایی که بر توکل به خدا، استغفار، امر به معروف و نهی از منکر تاکید دارند. در هم تنیدگی موسیقی عثمانی با موسیقی مذهبی ترکیه به گونه ای است که جداسازی آن ها را سخت می نماید. تنها می توان به کار کرد، اشعار متفاوت و همچنین میزان استفاده از سازهای گوناگون اشاره کرد. وجه مشترک موسیقی عثمانی، موسیقی مذهبی و موسیقی صوفیان ترکیه در فواصل موسیقایی و شیوه گردش نغمات است. یعنی شباهت شنیداری این سه گونه موسیقی، شنونده را به این نتیجه می رساند که فقط یک نوع موسیقی را می شنود ولی چون کارکرد متفاوتی دارند، بهتر است هر یک را در جایگاه خودش بررسی کنیم. بخش مهمی از موسیقی مذهبی ترکیه در اذان و خوانش قرآن جلوه دارد. ترک ها بر خلاف ایرانیان، قرآن را به شیوه عربی نمی خوانند و خوانش منحصر به فردی دارند. در واقع با استفاده از عنادر موسیقی دوران عثمانی، همچنان صدای قرآن در مساجد این کشور به گوش می رسد. موسیقی صوفیان قونیه را نیز می بایست در همین گروه بررسی کرد. زیرا صوفی گری اساسا یک تشکل برآمده از مذهب است. در حال حاضر شهر قونیه مرکز این نوع موسیقی به شمار می رود اگر چه در استانبول هم مواردی وجود دارد. سماع دراویش قونیه با نوعی موسیقی مخصوص همراهی می شود که از نظر ساختاری، همان موسیقی عثمانی است. تفاوت اصلی اش در این است که تنها با سازهای ملی ترکیه به همراه کلام اجرا می شود. در حالی که موسیقی عثمانی امروزی، گاه با استفاده از سازهای غربی و عموما خانواده ویولون نیز شنیده می شود.

۶- موسیقی پاپ ترکی: موسیقی با منشاء غربی:

امروزه موج موسیقی پاپ همه دنیا را گرفته و گریزی از آن نیست. مهم ترین تفاوت این گونه موسیقی ها، میزان وفاداری شان به فرهنگ کشورهای مختلف است وگرنه از نظر ساختار و چیدمان و صدادهی، کم و بیش همه موسیقی های زیر عنوان پاپ،استانبول فضایی مشترک دارند. بر این اساس موسیقی پاپ ترکیه را به دو شاخه اصلی می توان تقسیم کرد. دسته نخست که عنوان موسیقی پاپ ترکی به درستی بر پیشانی اش می نیشیند و دسته دوم، یک موسیقی کاملا بیگانه با فرهنگ موسیقی ترکیه و صرفا دارای کلام ترکی. بیشتر نمونه های موسیقی پاپی که امروزه در این سرزمین تولید می شوند، به نسبتی کم یا زیاد از عناصر فرهنگ ترکی بهره مندند، گاه خیلی غنی و گاه کمی ضعیف تر. گاه یک آهنگ پاپ می توان یافت که از نظر نزدیکی به عناصر فرهنگ خودی، هیچ کمبودی ندارد و صرفا چیدمانش بر اساس موسیقی همه پسند پاپ شکل گرفته است.

۷- موسیقی سمفونیک یا موسیقی کلاسیک:

موسیقی غربی از نوع سمفونیک، در زمان حیات آخرین پاشاهای عثمانی پا به این سرزمین نهاد. یعنی تقریبا همزمان با ورود موسیو لومر به ایران، یک آهنگساز توانای دیگر، این نوع موسیقی را در سرزمین عثمانی رواج داد و خیلی زود ایشان را با دنیای موسیقی پر هیمنه سمفونیک آشنا کرد. در نتیجه ارکستر سمفونیک آنکارا امروزه قویترین ارکستر سمفونیک خاورمیانه محسوب می شود. یک نمونه از این نوع موسیقی قطعه ای با عنوان کارا توپراک (خاک سیاه است که آهنگساز آن آشیق ویسل شاطراوغلو Satiroglu Asik Veysel هنرمند موسیقی بومی ترکیه است. نمونه دوم مارش معروف آلاتور کا ساخته ولفانگ آمادئوس موتزارت است که بیشتر آن را با عنوان مارش ترک می شناسند. گفتنی است امپراطوری عثمانی در اوج قدرت خویش، حدود ده سالی وین پایتخت اتریش امروزی را در اختیار داشت و هنگامی که سربازان عثمانی با موسیقی ویژه نظامی رژه می رفتند، موتزارت جوان از انگاره (تم) موسیقی آن ها بهره می گیرد و این قطعه زیبا را با لحاظ عناصر موسیقی کلاسیک می سازد. ترک ها به طور کلی واژه شارکی Sarki را برابر با ترانه به کار می برند و برای آهنگ های با اشعار قدیمی و فولکلوریک از واژه تور کو Turki استفاده می کنند.